เมื่อพูดถึงรอยแตกลาย (Striae distensae / Striae gravidarum) สำหรับผู้หญิงแล้ว สามารถเกิดขึ้นได้ตลอดเวลาเลยค่ะ ตั้งแต่เริ่มเข้าสู่วัยรุ่นที่ร่างกายมีการเติบโตอย่างรวดเร็ว ช่วงที่ร่างกายมีการเปลี่ยนแปลงน้ำหนักอย่างกะทันหัน โดยเฉพาะระหว่างตั้งครรภ์ หรือหลังคลอด ซึ่งเส้นรอยแตกลายนี้มักเกิดขึ้นบริเวณผิวหนังที่มีชั้นไขมันเป็นจำนวนมาก เช่น ท้อง หน้าอกช่วงบน ต้นแขน ต้นขา และก้น แต่รอยแตกลายไม่มีอันตรายนะคะ ถึงอย่างนั้นก็ไม่มีใครอยากให้มันปรากฎขึ้นบนผิวของเราอย่างแน่นอน วันนี้จึงได้รวบรวมวิธีป้องกันท้องแตกลายระหว่างตั้งครรภ์มาให้คุณแม่ได้อ่านเพื่อเตรียมรับมือกันค่ะ
ผิวแตกลาย เป็นอย่างไร
รอยแตกลายมักจะปรากฏเป็นแถบเส้นขนานบนผิวหนัง เส้นเหล่านี้จะมีสีและเนื้อสัมผัสที่แตกต่างจากผิวปกติ อาจมีสีน้ำตาล สีม่วง สีแดง สีชมพูสดใส หรือจนกลายเป็นสีขาวซีด เมื่อลองสัมผัสรอยแตกลายด้วยนิ้ว จะรู้สึกว่าเป็นสันหรือรอยบุ๋มบนผิวหนัง บางครั้งรอยแตกลายจะทำให้รู้สึกคันหรือเจ็บได้ด้วยค่ะ ทั้งนี้ ผิวแตกลายมี 2 ระดับ ดังนี้
ผิวแตกลายระยะเริ่มต้น (Striae Rubra)
จะมีลักษณะเป็นเส้นนูนสีแดง หรือ ในบางคนเป็นสีแดงจนกลายเป็นม่วงเข้ม อาจมีอาการแสบหรือคันร่วมด้วยในช่วงแรก
ผิวแตกลายระยะสุดท้าย (Striae Alba)
เป็นระยะที่ผิวแตกลายแดงหรือม่วงคล้ำมีสีจางลงกลายเป็นสีขาว ร่วมกับภาวะที่ผิวหนังบางลง มีร่อง และมีริ้วรอยเกิดขึ้น ซึ่งระยะนี้อาจจะดูแลให้ผิวกลับมาสวยเหมือนเดิมยากพอสมควรค่ะ
ท้องแตกลายระหว่างตั้งครรภ์เกิดจากอะไร
ท้องแตกลายในคุณแม่ตั้งครรภ์มีสาเหตุมาจาก 2 ปัจจัยหลักค่ะ
เป็นลักษณะเฉพาะของคนท้อง
คุณแม่จะมีความเสี่ยงสูงที่จะเกิดท้องแตกลาย เมื่อการตั้งครรภ์เข้าสู่ช่วงปลายไตรมาสที่ 2 ต้นไตรมาสที่ 3 (อายุครรภ์ 6 – 7 เดือน) เพราะมดลูกมีการขยายขนาดอย่างรวดเร็วในช่วงนี้ ทำให้เกิดการฉีกขาดของผิวหนังชั้นหนังแท้ที่อยู่ลึกลงไปบริเวณหน้าท้อง จึงมองเห็นเส้นเลือดที่อยู่ในชั้นลึกลงไปเป็นลายเข้ม ต่อมาเมื่อเส้นเลือดหดตัวจึงเห็นพื้นที่ขาวมากขึ้น หรือพูดง่าย ๆ ก็คือ ผิวหนังของเราปรับตัวไม่ทันกับการเปลี่ยนแปลงที่รวดเร็วของร่างกายจึงเป็นผลให้ผิวหนังเกิดการฉีกขาดนั่นเองคะ
เกิดจากฮอร์โมนการตั้งครรภ์
ผู้เชี่ยวชาญให้ความเห็นว่า ท้องแตกลายเกิดจากฮอร์โมนการตั้งครรภ์ที่ไปดึงดูดเอาน้ำเข้าสู่ผิวของคุณแม่มากขึ้น ส่งผลให้เกิดการคลายตัวของเส้นใยคอลลาเจนใต้ชั้นผิวหนัง ดังนั้นเมื่อผิวหนังบริเวณท้องยืดขยายออกจึงเกิดการฉีกขาดและเป็นรอยแตกลายได้ง่ายขึ้นค่ะ
วิธีป้องกันผิวแตกลายระหว่างตั้งครรภ์
เมื่อทราบถึงสาเหตุของการเกิดท้องแตกลายแล้วคุณแม่หลายคนก็คงเกิดความกังวลใจ เรามาดูวิธีดูแลตัวเองเบื้องต้นเพื่อลดโอกาสการเกิดผิวแตกลายขณะตั้งครรภ์กันดีกว่าค่ะ
ควบคุมน้ำหนักตัว
สิ่งที่สำคัญที่สุดในการป้องกันรอยแตกลายไม่ว่าสาว ๆ จะตั้งครรภ์หรือไม่ก็ตาม คือการรักษาระดับน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ค่ะ เพื่อป้องกันไม่ให้ร่างกายมีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วจนผิวหนังปรับตัวไม่ทัน ส่งผลให้เมื่อเราน้ำหนักตัวเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว เรามักจะสังเกตเห็นผิวแตกลายหลังจากน้ำหนักตัวได้ลดลง
ดื่มน้ำให้เพียงพอ
ขณะตั้งครรภ์ร่างกายของเราจะต้องการน้ำมากกว่าคนทั่วไปเป็นทุนเดิมอยู่แล้วค่ะ การดื่มน้ำที่เพียงพอจะช่วยทำให้ผิวมีความชุ่มชื้นและอ่อนนุ่ม ดังนั้นคุณแม่ตั้งครรภ์ควรดื่มน้ำอย่างน้อย 2.5 ลิตร /วัน เพื่อลดแนวโน้มของการเกิดผิวแตกลายได้ค่ะ และไม่ควรดื่มเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีน เช่น กาแฟ เพราะจะไปเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดรอยแตกลายได้ หากคุณแม่ไม่สามารถงดดื่มกาแฟได้ ก็อย่าลืมปรับสมดุลการดื่มน้ำให้มากขึ้นด้วยนะคะ
เลี่ยงการอาบน้ำอุ่น
น้ำอุ่นที่มีอุณหภูมิสูงเกินไปจะชะล้างน้ำมันที่อยู่บนผิวออกไปจนหมด ส่งผลให้ผิวขาดความชุ่มชื้น แห้งลอก และทำให้ผิวแตกลายได้ง่าย แต่หากคุณแม่อยากอาบน้ำอุ่นจริง ๆ เพราะทำให้รู้สึกสบาย ผ่อนคลาย ก็ควรทาโลชั่นป้องกันให้กับผิวทุกครั้งหลังอาบน้ำด้วยนะคะ
อาหารผิว
คุณแม่ท้องควรทานอาหารที่มีประโยชน์ และหลากหลาย หมวดของโปรตีนอย่าให้ขาดเพราะเป็นหมวดที่สำคัญในการเสริมสร้าง และช่วยซ่อมแซม นอกจากนี้ยังควรทานสารอาหารที่มุ่งเน้นในการดูแลเส้นใยคอลลาเจนและอีลาสตินในผิวหนังด้วยค่ะ เพราะมีความจำเป็นต่อการเจริญเติบโตอย่างรวดเร็วของผิว โดยเฉพาะอย่างยิ่งเส้นใยคอลลาเจนและอีลาสตินมีความแข็งแรงมากเท่าไหร่ โอกาสที่ผิวหนังจะแตกตัวและทิ้งรอยแตกลายก็จะยิ่งน้อยลงเท่านั้น อาหารที่อุดมไปด้วยวิตามินอี วิตามินซี สังกะสีและซิลิกา จะเป็นสารอาหารที่ช่วยสร้างคอลลาเจน วิตามินซีเป็นสารต้านอนุมูลอิสระที่สำคัญที่ช่วยปกป้องเนื้อเยื่อจากความเสียหายได้ และทั้งวิตามิน B2 (ไรโบฟลาวิน) และบี 3 (ไนอาซิน) ยังช่วยส่งเสริมและรักษาสุขภาพผิวอีกด้วยค่ะ
สัมผัสแสงแดด
มีงานวิจัยชิ้นหนึ่ง พบความสัมพันธ์ระหว่างวิตามินดีในร่างกายต่ำกับการเกิดผิวแตกลาย จึงชี้ให้เห็นว่าหากรักษาระดับวิตามินดีในร่างกายให้เพียงพอจะช่วยลดความเสี่ยงที่จะเกิดรอยแตกลายได้ ดังนั้นวิธีที่ง่ายที่สุดในการเพิ่มวิตามินดีให้แก่คุณแม่ตั้งครรภ์ คือ การออกไปสัมผัสกับแสงแดด โดยช่วงเวลาที่เหมาะสมในการรับแสงแดด คือตั้งแต่ 08.00 – 10.00 น. และ 15.00 – 17.00 น. เป็นช่วงเวลาที่แดดไม่แรงและไม่เป็นอันตรายต่อผิวหนังมากเกินไป ซึ่งเวลาเพียง 30 นาทีที่ผิวหนังของคุณแม่ได้เปิดรับแสงแดดเข้าสู่ร่างกาย จะสามารถสร้างวิตามินดีให้กับร่างกายได้ถึง 200 ยูนิตเลยทีเดียวค่ะ
ออกกำลังกาย
การออกกำลังกายสำหรับคนท้องมีข้อดีหลายอย่างเลยค่ะ ไม่ว่าจะเป็นการช่วยเพิ่มระดับพลังงาน ลดอารมณ์แปรปรวน ช่วยปรับการนอนหลับ เสริมสร้างความแข็งแรงให้ร่างกายในการรับน้ำหนักที่เพิ่มมากขึ้น และที่สำคัญคือ ช่วยป้องกันรอยแตกลาย เพราะการออกกำลังกายนั้นจะช่วยเพิ่มการไหลเวียนของเลือด ส่งผลให้ผิวมีความยืดหยุ่นและปรับตัวรองรับร่างกายที่ขยายตัวอย่างรวดเร็วได้ดีขึ้น และยังช่วยลดความเสี่ยงในการเส้นเลือดขอดและข้อเท้าบวมในการตั้งครรภ์ได้อีกด้วย แต่ก็ควรอยู่ในความดูแลของผู้เชี่ยวชาญและคุณหมอด้วยนะคะ
นวดบำรุงผิวให้ชุ่มชื้น
นอกจากการรับประทานอาหารที่เหมาะสม และการออกกำลังกายอย่างเพียงพอแล้ว คุณแม่ก็ยังสามารถใช้ผลิตภัณฑ์สำหรับทาเฉพาะจุดเพื่อช่วยนวดบริเวณที่มีความเสี่ยงที่จะเกิดรอยแตกลายได้ด้วยค่ะ เพราะนักวิจัยบางกลุ่มบอกว่าอาจไม่ใช่ส่วนผสมของผลิตภัณฑ์ที่ไปปกป้องผิวไม่ให้เกิดรอยแตกลาย แต่เป็นการนวดเบา ๆ บริเวณจุดนั้นต่างหากที่ช่วยให้ผิวเพิ่มความยืดหยุ่น และปรับตัวได้ดีขึ้น แต่ถึงอย่างไรก็ตามคุณแม่ควรเลือกผลิตภัณฑ์บำรุงผิวที่ปราศจากวิตามินเอสำหรับคนท้องโดยเฉพาะ ได้แก่ผลิตภัณฑ์จากธรรมชาติ เช่น ครีมที่มีส่วนผสมของ โกโก้บัตเตอร์ อาแกนออยล์ วิตามินอี เชียร์บัตเตอร์ ซึ่งมีคุณสมบัติช่วยเพิ่มความชุ่มชื่นให้แก่ผิว ให้ผิวมีความยืดหยุ่นสามารถรองรับการขยายตัวของหน้าท้องอย่างรวดเร็วได้ และยังมีความปลอดภัยต่อทารกในครรภ์ด้วยค่ะ
บทความอื่น ๆ ที่น่าสนใจ
10 ครีมลดรอยแตกลาย ยี่ห้อไหนดี
รอยแตกลายเกิดแล้ว รักษาได้ไหม
รอยแตกลายเกิดขึ้นแล้วรักษาให้จางหายนั้นอาจต้องใช้เวลานาน และเสียค่าใช้จ่ายค่อนข้างเยอะค่ะ ซึ่งการรักษาส่วนใหญ่ก็มุ่งเน้นไปที่การลดรอยแตกลายเก่าให้จางลงให้มากที่สุด แต่ไม่รับประกันว่าจะไม่เกิดรอยแตกลายใหม่ขึ้นอีก วิธีการรักษาผิวแตกลาย มีดีงนี้
- การทาครีมที่มีส่วนผสมของเรตินอยส์ (Retinoid) ที่มาจากวิตามินเอแต่ไม่ควรใช่ครีมนี้ระหว่างที่ตั้งครรภ์และให้นมบุตร
- การเลเซอร์ผิวที่จะไปช่วยกระตุ้นคอลลาเจนและอีลาสตินใต้ผิวหนัง
- ทาครีมที่มีกรดไกลโคลิก (Glycolic) เพื่อทำให้รอยแตกลายจางลง
ช่วงตั้งครรภ์หากคุณแม่ควบคุมน้ำหนักตัวได้ดี ไม่เพลิดเพลินในการทานมากเกินไป งดเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีน และนวดทาครีมบ่อย ๆ ทุกครั้งที่รู้สึกคันบริเวณผิวหนังน่าจะเป็นตัวช่วยที่ดีเลยค่ะ เพราะแม่กิฟท์เองก็ทำอย่างนั้น ตอนแรกก็เป็นกังวลเหมือนกัน เพราะทราบมาว่าผิวแตกลายอาจมาจากพันธุกรรมได้ด้วย แต่ก็รอดพ้นจากท้องแตกลายระหว่างตั้งครรภ์มาได้อย่างสวยงามค่ะ